Zielonka - logo
Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, owoce

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides L.

Rodzina Oliwnikowate (Elaeagnaceae)

Gatunek rodzimy, pod ochroną częściową; lubi gleby wapienne, przepuszczalne i ciepłe, światłożądny, odporny na suszę, upały, mrozy, niewielkie zasolenie gleby i zanieczyszczenia powietrza, źle znosi cięcie i przesadzanie, żyje w symbiozie z wiążącymi azot promieniowcami [1, 2, 3]

Drzewo lub krzew o powolnym wzroście, żyje ponad 80 lat. Występuje na znacznych obszarach Europy i Azji [1, 2, 3].

Rokitnik pospolity jest rośliną dwupienną, oznacza to, że na jednym drzewie występują tylko kwiaty żeńskie albo tylko kwiaty męskie.

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, kwiaty męskie

Kwiaty męskie rokitnika mają zaledwie kila mm długości. Nie wytwarzają one, podobnie jak kwiaty u innych przedstawicieli rodziny oliwnikowatych, płatków korony, okwiat jest pojedynczy, zbudowany tylko z 2 żółtozielonych działek kielicha [4].

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, kwiaty żeńskie

Kwiaty żeńskie są jeszcze mniejsze. Trzeba się bardzo dokładnie przyjrzeć zeszłorocznym gałązkom drzewa żeńskiego, aby dostrzec wychylające się na zewnątrz żółtozielone znamiona słupków. Na znamiona te pada produkowany przez osobniki męskie, a niesiony przez wiatr, pyłek.

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, owoce

Dojrzałe owoce rokitnika mają kolor żółty lub pomarańczowy i są bardzo delikatne, tak że trudno zerwać je z gałązki bez rozgniecenia ich w palcach. Zawierają wyjątkowo dużo trwałej witaminy C (do 900 mg/100g), poza tym sporo flawonoidów, nienasyconych kwasów tłuszczowych, karotenu i witamin B1, B2, B6, E i F. W krajach, gdzie rokitnik jest bardziej rozpowszechniony pozyskuje je się w celach spożywczych i medycznych. Aby ułatwić ich zbiór wyhodowano odmiany mniej cierniste z większymi owocami na dłuższych szypułkach. Czasem zbiera się też owoce nie w pełni dojrzałe lub zamarznięte, które są twarde i nie ulegają tak łatwo rozgnieceniu [5, 1, 6].

"Owoce rokitnika wskazane są w niedomaganiach serca (kołataniu), nadciśnieniu, leczą wzdęcia, żylaki, krwawe wybroczyny i działają ogólnie uspokajająco. Przetworów z rokitnika, podobnie jak i z aronii, używa się przy porażeniu promieniami radioaktywnymi. Dużą wartość mają także nasiona - zawierają one około - 30 mg\100 g witaminy E" [6]
Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, liście

Rokitnik jest odporny na suszę i upały, niewątpliwie ułatwiają mu to tarczowate, srebrzyste (lub złotawe) włoski, które pokrywają różne organy tej rośliny, jak pąki, młode gałązki czy  liście (głównie od spodu). Odbijają one część światła i tworzą warstwę izolacyjną, która pomaga w ochronie przed przegrzaniem i wysuszeniem [1, 2].

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, pokrój

W Polsce naturalne stanowiska rokitnika pospolitego znajdują się jedynie nad Bałtykiem. Ostatnimi laty dość często sadzi się go również w miastach i wzdłuż dróg jako, że jest on odporny na zanieczyszczenia powietrza, suszę i zasolenie, a jednocześnie charakteryzuje się ciekawą barwą liści i owoców [1, 3].

Dzięki szerokiemu i głębokiemu systemowi korzeniowemu, wytwarzaniu licznych odrostów korzeniowych oraz symbiozie z wiążącymi azot promieniowcami, rokitnik pospolity jest także sadzony w celu utrwalania piaszczystych zboczy i rekultywacji terenów poprzemysłowych [1, 2, 3].

Rokitnik pospolity, Hippophaë rhamnoides, pokrój
Brzoza brodawkowata, Betula pendula, liść i owocostan, obok napis, naucz się rozpoznawać drzewa z naszym programem

Literatura:

  1. Seneta W., Dolatowski J., 2006."Dendrologia" Wydanie II poprawione i uzupełnione. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2006. s. 422-423
  2. Bugała W., 1991. "Drzewa i Krzewy dla terenów zieleni" wydanie II. Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1991. s. 485-487
  3. http://www.bookblack.ru/areal/30.htm .– (rus.) dostęp 15.08.2015.
  4. "Słownik botaniczny" pod redakcją Alicji i Jerzego Szweykowskich, 1993. Wiedza Powszechna, Warszawa. s. 533
  5. Czikow P., Łaptiew J., 1988. "Rośliny lecznicze i bogate w witaminy" Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne, Warszawa 1988. s. 305-308
  6. Sękowski B., 1993. "Pomologia systematyczna" Tom II. Wydawnictwa naukowe PWN, 1993. s. 204

opracowała Anna Górska, Wrocław 2015

wróć